बोमन इराणीचा अभिनय वर्ग

बोमन इराणीचा अभिनय वर्ग
11 Dec 2010, 0123 hrs IST

SMS NEWS to 58888 for latest updates

गोव्यातील आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवात प्रसिध्द अभिनेता बोमन इराणीने अभिनयाची कार्यशाळा घेतली होती. ही कार्यशाळा म्हणजे 'बोमन इराणीकी पाठशाला' होती. त्या पाठशालेतले धडे...

..................

शशिकांत सावंत

गोव्याच्या 'इफ्फी' म्हणजे ४१ व्या आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सवात चित्रपटांबरोबर काही वेगळ्या कार्यक्रमांचं आयोजन केलं गेलं होतं. यातील एक होता तो बोमन इराणीचा अभिनयाचा मास्टर क्लास! यावेळी स्वत: बोमनने आपल्याला 'मास्टर क्लास' हा शब्द मान्य नसल्याचं सांगितलं. त्याचं अभिनयाविषयीचं बोलणं आणि प्रश्नोत्तराची गुंफण असा हा कार्यक्रम चांगलाच रंगला. सुरुवातीला हिंदी चित्रपटांतील विनोदी नटांची क्लिपिंग्ज दाखवण्यात आली. मग बोमन इराणीने माईक आपल्या ताब्यात घेतला. तो म्हणाला- 'आधी मी स्वत:बद्दल बोलतो. मला लहानपणी सगळे डफ्फर म्हणत. कारण मला डिस्लीक्सिया होता. 'थ्री इडियट'मध्ये व्हायरसच्या बोलण्यात व्यंग आहेे. तो 'स्स'चा उच्चार नीट करू शकत नाही असं दाखवलं आहे. मलाही लहानपणी तो उच्चार करता यायचा नाही. मी बोलताना अडखळायचो. त्यामुळे वर्गात कधी तांेड उघडायचो नाही. मग आईने मला ट्रेनरकडे नेलं. जेव्हा मी नीट बोलू लागलो तेव्हा मला आत्मविश्वास आला. मी व्हायरसच्या भूमिकेत ते अडखळणं वापरलं. मला वाटतं अभिनय म्हणजे नटाने व्यक्तिरेखेत स्वत:चं काहीतरी टाकणं.

मी जन्मलो तेव्हा वडिलांचं निधन झालं होतं. आई, तीन बहिणी, मावश्या अशा बायकाच भोवती असायच्या. मी पहिल्यांदा पुरुषाचा आवाज ऐकला तेव्हा हादरलो. ताजमध्ये वेटरचं काम केलं. फोटोग्राफी केली. घरच्या दुकानात बसून पोटॅटो चिप्स विकले. टॉम क्रूजच्या थाटात हातावर वेफर्सचा पुडा झेलत गिऱ्हाईकाला द्यायचो. (हे सर्व अभिनय करत चाललं होतं.) मी अभिनय करायला हवा, असं शामक दावर मला म्हणाला. तो मला अलेक पदमसीकडे घेऊन गेला. पदमसीनं मला गाणं म्हणायला सांगितलं. नंतर म्हणाला (नक्कल करत),' मी गेली ४० वषेर् नाट्यक्षेत्रात आहे. एका नजरेत माणूस ओळखतो. या माणसामध्ये अजिबात टॅलंेट नाही.' त्याने त्याच्या 'रोशनी' या संगीत नाटिकेत मला वेश्यावस्तीतल्या दलालाची भूमिका दिली. मला केवळ एक गाणं म्हणायचं होतं. मी ते म्हटलं. टाळ्यांचा वर्षाव झाला. शिट्या वाजल्या. मी हे आयुष्यात पहिल्यांदा अनुभवत होतो. मला स्टेजवरून हलावंसं वाटत नव्हतं. त्या नाटकाचा कोरियोग्राफर असलेल्या अर्शद वारसीने मला ओढत विंगेत नेलं. तेव्हा मला अभिनयाची गंमत कळली. लोक टाळ्या वाजवतात. डोक्यावर घेतात. तुमच्याबद्दल लिहून येतं. '

मी दहा वषेर् रंगभूमीवर 'आय अॅम नॉट बाजीराव' हे नाटक केलं. अनेकदा अभिनय करताना तो तुमच्यात भिनत जातो. तुम्ही त्या पात्रासारखं बोलता. मी सुधीर जोशीला म्हटलं की, मी आता बाहेरही नाटकातल्यासारखाच बोलतो. काय करू कळत नाही. सुधीर म्हणाला, 'सिंपल. अप्लाय कोल्ड क्रिम. म्हणाला, कोल्ड क्रिम लावून मेकअपशिवायचा तुझा चेहरा बघ. स्वत:ला सांग की तू हा आहेस.' 'हनिमून ट्रॅव्हल्स'मधील एक क्लिपिंग्ज दाखवलं. बोमन मुलीशी भांडताना खिशात हात घालून सिगारेटचं पाकिट काढतो असं एक दृश्य आहे. ते दाखवल्यावर इराणीनं म्हटलं- 'अनेकदा मी दृश्यात अशा 'प्रॉप' अॅड करतो. कारण आपण घरात वा रोजच्या व्यवहारात कधीच मोकळ्यासारखं बोलत नाही. काहीतरी करतच बोलतो. मी बऱ्याचदा दृश्यात स्वत:ला हव्या असलेल्या गोष्टी घालतो. उदा. 'माय वाईफ मर्डर'मधे मी हॉटेलात जेवायला जातो. जेवताना माझ्या हातातून रुमाल खाली पडतो. तेव्हा मी वेटरला बोलावतो. अबुल जरा रुमाल दे म्हणतो. यातून २-३ गोष्टी साधल्या जातात. एक तर मी हॉटेलात नेहमी येतो हे स्पष्ट होते. मला बायकोच्या हाताचं जेवण आवडत नाही, असा प्रसंग त्यानंतर सिनेमात येतो. त्यामुळे अभिनयाला आधार मिळतो.'

मी जेव्हा 'खोसला का घोसला' चित्रपटात सरदारजीची भूमिका करण्याचे ठरवले तेव्हा दिल्लीचे अभिनेते म्हणाले, 'ये बाबाजी सरदार क्या करेगा?' अशा आव्हानांनी मला नेहमीच चेव येतो. मी बरीच तयारी केली. मुन्नाभाईसाठी सरदार करणार असल्याचं कळल्यावर एक सरदार म्हणाला, 'सरदार शुड नॉट ओन्ली बी जोकी, बट ऑल्सो इमोशनल.' त्यावरून मला क्लू मिळाला. मी ज्या भागात वाढलो तिथे पंजाबी सरदार फार पाहिले नव्हते. मी ग्रांट रोडवरच्या स्पेअर पार्ट विकणाऱ्या सरदारजींना भेटायला गेलो. त्यांना मी बॉल बेअरिंग वगैरे वस्तू विकायला लागलो. आता ही विक्री खूप झाली. आपण ड्रींक घ्यायला जाऊ. मग मी रात्री दहा वाजता घरून निघायचो. बायकोला म्हणायचो, 'ड्युटीवर चाललोय.' ती म्हणायची, 'रात्री दहा वाजता कामाला जाता, परत आल्यावर दारूचं पिंप असल्यासारखा वास अंगाला येत असतो. हे कसलंं काम?'

' तुम्हाला अभिनेता ही ओळख आवडेल की विनोदी अभिनेता?' यावर बोमन म्हणतो,'सगळ्यांना विनोदाचं अंग असतं. पण म्हणून कोणी कॉमेडीयन होत नाही. मी लोकांचा अभिनेता आहे. समाजात जे पाहतो, तेच अभिनयात येतं. अभिनयाचं शिक्षण देणाऱ्या शाळा खूप आहेत. पण थिएटरसारखी शाळा नाही. तिथे शेकडो गोष्टी शिकता येतात. अभिनय करायचा असेल तर संवाद पाठ करा. आपला मार्क (रंगमंचावरची खूण) लक्षात ठेवा, असं सांगण्यात येतं ते खरं आहे. या दोन गोष्टी केल्या की तुम्ही रिलॅक्स होता. आजही मी नसिरुद्दीन शहाच्या फोनची वाट पाहत असतो. मला त्याची दाद महत्त्वाची वाटते.' ...हे सारं सांगताना बोमनने प्रेक्षकांना आपल्या बोलण्याशी एकरुप करून घेतल होतं.